Σταδιακή φθορά του Ελληνισμού
Α' μέρος
Η Μεγάλη Ελλάδα
αγίου γέροντα Δανιήλ Γούβαλη
Θα ρίξουμε ένα βλέμμα στην Ελλάδα του 3ου πΧ αιώνος, τον καιρό που βασίλευαν οι 12 θεοί του Ολύμπου. Τότε οι διάδοχοι του Μ. Αλεξάνδρου και οι επίγονοι εγκλωβισμένοι στις φιλοδοξίες τους γινόταν αιτία συνεχών συγκρούσεων και αναταραχών. Από το άλλο μέρος και οι Έλληνες της Δύσεως ήταν εν πολλοίς εγκλωβισμένοι στον ατομισμό και στην καλοπέραση. Τα μυαλά τους φαίνονταν παρηκμασμένα οι κεραίες τους δεν έπιαναν τα μηνύματα των καιρών. Πολύ φθορά υπέστη ο Ελληνισμός και από την σύγκρουση φιλοδοξιών για το ποιος θα καταλάβει τον θρόνο της Μακεδονίας, ένα θρόνο επίζηλο. Κάποια στιγμή φάνηκε ότι θα έπεφτε στα χέρια των Σελευκιδών, αλλά σε αυτό αντιτάχτηκε κάποιος από τους Πτολεμαίους. Ας μιλήσουμε για αυτόν. Το όνομα του Πτολεμαίος Κεραυνός.
Ήταν γιος του ονομαστού στρατηγού του Αλεξάνδρου Πτολεμαίου του Α’, του ιδρυτού της δυναστείας των Πτολεμαίων. Ήταν πρωτότοκος γιος, μητέρα του ήταν η Ευρυδίκη, θα έπρεπε να είναι και ο διάδοχος του θρόνου, ο πατέρας του όμως νομιμοποίησε μια σχέση με την Βερενίκη και αργότερα υποκύπτοντας σε αυτήν έκανε διάδοχο του θρόνου του, τον γιο που απέκτησε μαζί της Πτολεμαίο.
Η εξέλιξη αυτή των γεγονότων ανάγκασε τον Πτολεμαίο Κεραυνό και την μητέρα του Ευρυδίκη, να εγκαταλείψουν την Αίγυπτο. Θεωρούσε τον εαυτό του νόμιμο διάδοχο του θρόνου, έλπιζε ότι με την βοήθεια του Σέλευκου θα καταλάμβανε τον θρόνο. Εν τω μεταξύ η αδελφή του Λυσάνδρα, η πρώτη σύζυγος του Λυσιμάχου, εξαιτίας των ραδιουργιών της δευτέρας συζύγου Αρσινόης, βρισκόταν στο βασίλειο του Σέλευκου διεκδικώντας φυσικά δικαιώματα στον Μακεδονικό θρόνο μετά τον θάνατο του Λυσιμάχου. Ο Σέλευκος όμως μετά την ήττα και τον θάνατο του Λυσιμάχου λογάριαζε την Μακεδονία στον εαυτό του και όχι στην χήρα του Λυσιμάχου.
Ο Πτολεμαίος Κεραυνός κατάλαβε ότι ο Σέλευκος όπως παρέβλεψε την αδελφή του έτσι θα παρέβλεπε και τον ίδιο, ως προς τα δικαιώματα του στον Αιγυπτιακό θρόνο.
Αρχές φθινοπώρου του 281πΧ, ο Σέλευκος ανακηρυγμένος από τον στρατό του βασιλεύς της Μακεδονίας είχε περάσει στην Θράκη, πριν φτάσει την Λυσιμάχεια, την πόλη που είχε σαν πρωτεύουσα ο Λυσίμαχος κοντά στον Ελλήσποντο, συνάντησε τον θάνατο.
Ο Πτολεμαίος Κεραυνός είχε αναθέσει σε δικούς του ανθρώπους να τον δολοφονήσουν. Ο στρατός του δολοφονηθέντος που αποτελείτο κυρίως από στρατιώτες του Λυσιμάχου, δηλαδή Μακεδόνες, δέχτηκε το γεγονός και επιπλέον αναγόρευσε βασιλέα τον Πτολεμαίο Κεραυνό. Τώρα ηχούσε η είδηση Πτολεμαίος Κεραυνός βασιλεύς της Μακεδονίας. Υπήρχαν και πολλοί άλλοι που διεκδικούσαν αυτόν τον θρόνο αλλά ο Πτολεμαίος με διάφορες διπλωματικές κινήσεις κατόρθωσε να εδραιωθεί σε αυτόν.
Μακεδονία και Θράκη αποτέλεσαν ενιαίο βασίλειο.
Αλλά η ιστορία κρύβει και τους λεγόμενους απρόβλεπτους παράγοντες. Εκείνη την εποχή ο Ελλαδικός χώρος αναστατώθηκε με τις ληστρικές επιδρομές των Γαλατών. Ο Πτολεμαίος Κεραυνός βρέθηκε σε αμηχανία όταν ένα στίφος Γαλατών, χειμώνα καιρό 280-279πΧ, μέσω της κοιλάδας του Αώου έκανε εισβολή στην Μακεδονία και ένα άλλο προχωρούσε προς την Θράκη. Χωρίς να υπολογίσει καλά τα πράγματα διέταξε άμεση επίθεση με αποτέλεσμα να δοκιμάσει ότι χειρότερο, συντριπτική ήττα, αποδεκατισμό των στρατιωτών του, απώλεια της ζωής του.
Το χάος και η αναρχία που επεκράτησε στην Μακεδονία δεν είχαν το προηγούμενο τους.
Αργότερα και άλλα στίφη Γαλατών εισέβαλαν στην Μακεδονία από την Παιονία, λεηλατούσαν και ερήμωναν. Το 277πΧ περίπου 20 χιλιάδες Γαλάτες είχαν εισβάλλει στην Θράκη. Τότε συνέβη να επιστρέφει από την Μικρά Ασία ο Αντίγονος ο Γονατάς, ο γιος του Δημητρίου του πολιορκητή αφού σταμάτησε πόλεμο με τον Αντίοχο τον γιο του Σέλευκου. Έγινε μάχη μεταξύ Αντιγόνου και Γαλατών. Οι δεύτεροι νικήθηκαν.
Αυτό συνετέλεσε ώστε ο Αντίγονος που σαν γιος του Δημητρίου ήταν αντιπαθητικός στους Μακεδόνες, να γίνει αγαπητός. Ενώ δεν υπήρχε καμία περίπτωση να καταλάβει τον Μακεδονικό θρόνο τώρα με την δόξα του νικητή τον βαρβάρων και με την φήμη του σπουδαίου στρατηγού τον κατέλαβε. Δεν άργησε να κυριαρχήσει και στην Θεσσαλία.
Και εκεί που θα έλεγε κανείς ότι τα πράγματα στην Μακεδονία γαλήνεψαν νέα αναταραχή ξέσπασε. Μια νέα σελίδα άνοιξε με τίτλο, πόλεμος του Πύρρου κατά του Αντίγονου Γονατά. Όταν ο Πτολεμαίος Κεραυνός όπως είπαμε έχασε την ζωή του σε σύγκρουση με τούς Γαλάτες, 279πΧ, ο Αντίγονος έδειξε ότι είχε αξιώσεις πάνω στον Μακεδονικό θρόνο. Μερικά χρόνια νωρίτερα 281πΧ, ο Σέλευκος είχε αναγνωριστεί από τον στρατό του, βασιλιάς της Μακεδονίας, αλλά προχωρώντας για αυτήν κοντά στην Λυσιμαχεια δολοφονήθηκε από όργανα του Πτολεμαίου Κεραυνού.
Ο τελευταίος κατέλαβε τον Μακεδονικό θρόνο. Ο Πύρρος τότε δεν θεώρησε σωστό να διεκδικήσει τον θρόνο αυτό. Η Μακεδονία και η Θράκη ανήκε στον Πτολεμαίο Κεραυνό, η Μικρά Ασία στον Αντίοχο τον γιο του Σελεύκου. Οι μεγάλοι οραματισμοί που δονούσαν την ψυχή του Πύρρου δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν προς Ανατολάς, άνοιξε όμως μια θύρα προς Δυσμάς. Τα χρόνια αυτά οι Ρωμαίοι ζητούσαν ευκαιρία να επεκτείνουν την πολιτική τους επικυριαρχία στην Μεγάλη Ελλάδα, δηλαδή στην Κάτω Ιταλία όπου υπήρχαν ανθούσες Ελληνικές πόλεις όπως ο Τάρας, οι Θούριοι, ο Κρότων, οι Λοκροί, το Ρήγιον και λοιπά. Αυτό το κατόρθωσαν μέχρι κάποιο βαθμό.
Σε μερικές πόλεις εγκαταστάθηκε Ρωμαϊκή φρουρά η Ταραντίνιοι όμως δεν ανέχονταν Ρωμαϊκή επιρροή και διείσδυση στην Κάτω Ιταλία και άνοιξαν μέτωπο με τους Ρωμαίους. Επειδή όμως μόνοι τους δεν μπορούσαν να τους αντιμετωπίσουν ζήτησαν την βοήθεια του Πύρρου. Εκείνος το 280πΧ με σημαντική στρατιωτική δύναμη πέρασε στην Κάτω Ιταλία. Ένιωθε την αποστολή του σαν σωτήρας των Ελλήνων της Δύσεως.
Αναφερόμενος ο Ντυράν, αυτός που έχει γράψει την Παγκόσμια Ιστορία, αναφερόμενος ο Ντυράν σε αυτό το θέμα σημειώνει, ο Τάρας φοβούμενος την Ρώμην εζήτησε την βοήθειαν του ορμητικού νεαρού βασιλέως της Ηπείρου. Κατά το 295 πΧ ο Πύρρος έλκων την καταγωγήν εκ του Αχιλλέως έγινε βασιλεύς των Μολοσσών της επικρατέστερας Ηπειρωτικής φυλής. Ήτο ωραίος και γενναίος, δεσποτικός, αλλά δημοφιλής μονάρχης. Όταν οι κάτοικοι του Ταράντος απηθύνθησαν προς αυτόν το εθεώρησε λαμπρή ευκαιρίαν. Θα κατέκτα την Ρώμην, τον κίνδυνο της Δύσεως, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος είχε κατακτήσει την Περσίαν, τον κίνδυνον της Ανατολής και θα απεδείκνυε την γενεαλογία του δια της ανδρείας του. Ο Πτολεμαίος Κεραυνός τον ενίσχυσε με αρκετούς πεζούς, ιππείς, ακόμη και πολεμικούς ελέφαντες. Αυτή του η χειρονομία προερχόταν και από την επιθυμία του να τον απομακρύνει από την Μακεδονία.
Ο Πύρρος βέβαια χάρηκε για την στρατιωτική προσφορά και πρόθυμα τον αναγνώρισε ως βασιλέα της Μακεδονίας. Ο βασιλεύς της Ηπείρου νίκησε δυο φορές τα Ρωμαϊκά στρατεύματα στην Ηράκλεια, η νίκη αυτή του προξένησε πολύ μεγάλες απώλειες, Πύρρειος νίκη, και στο Άσκλο της Απουλίας, 280-279πΧ.
Δεν μπόρεσε να φτάσει σε σύναψη ειρήνης με την Ρώμη.
Πήγε κατόπιν στην Σικελία που χρειάζονταν την βοήθεια του για να αντιμετωπίσουν τους Καρχηδονίους. Τους απώθησε στο Δυτικό άκρο του νησιού και τους περιόρισε στο Λιλίδαιο, ήταν μια πόλις τόσο καλά οχυρωμένη όσο λίγες πόλεις στην ιστορία.
Από εκεί δεν ήταν εύκολο να τους διώξει. Το Λιλήδαιο ήταν φρούριο απόρθητο.
Όταν ζήτησε από τους Σικελούς να κατασκευάσουν ισχυρό στόλο για τον αγώνα κατά των Καρχηδονίων συνάντησε άρνηση. Η συνεργασία μαζί τους δεν προχωρούσε, οι Έλληνες της Σικελίας αντί να φοβούνται τον εξωτερικό κίνδυνο, κοιτούσαν μην τυχόν και ο Πύρρος τους συμπεριφέρεται αυταρχικά.
Το κλίμα της Σικελίας δεν τον σήκωνε.
Μετά διετή παραμονή γύρισε στην Ιταλία. Αυτό που συνέβαινε τότε είχε μεγάλη βαρύτητα για την μελλοντική ιστορία. Βαρύτητα αρνητική. Ένας μελετητής της περιόδου αυτής παρατηρεί: Αποφάσισε ο Πύρρος, να επιστρέψει στην Ιταλία το φθινόπωρο του 276πΧ και έτσι μια μεγάλη ευκαιρία για την Σικελία και γενικά για τον Ελληνισμό χάθηκε. Δημήτριου Βελισσαρόπουλου, Ρωμαίοι και Έλληνες Τόμος Α, σελίς 155.
Χάθηκε γιατί τα Σικελικά μυαλά βρίσκονταν σε κατάσταση παρακμής.
Καθώς εγκατέλειπε το νησί είπε ένα προφητικό λόγο "τι πεδίο μάχης αφήνω στην Καρχηδόνα και στην Ρώμη". Επιστρέφοντας ο Πύρρος στην Ιταλία κλείστηκε στον Τάραντα, εκεί αναδιοργάνωσε το στρατό του το 275πΧ στο Βενεβέντο της Αυλίτιδος, λίγο πιο κάτω από το κέντρο της Ιταλίας, συγκρούστηκε με τις Ρωμαϊκές λεγεώνες.
Η μάχη ήταν αμφίρροπη, μάλλον εις βάρος του Πύρρου, γνώρισε σε αυτήν τρομακτικές απώλειες. Και μια λεπτομέρεια, σε κάποια τελική φάση του αγώνος οι Ρωμαίοι έριξαν στην μάχη εφεδρείες, ενώ ο Πύρρος λόγω επικλινούς εδάφους δεν μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους πολεμικούς του ελέφαντες. Τελικά υποχώρησε προς τον Τάραντα.
Πριν αναχωρήσει για την Ήπειρο άφησε στον Τάραντα στρατιωτική φρουρά.
Φεύγοντας από την Σικελία και από την Ιταλία ήταν σαν να πλησίαζε στο σώμα του Ελληνισμού κάποιο θηρίο με κακές διαθέσεις.
Αυτό το θηρίο ένιωθε χαρά στην απομάκρυνση του Πύρρου.
Δυστυχώς τα πράγματα έδειχναν ότι ξεκινά ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία, τιτλοφορούμενο: σταδιακή προσάρτηση Ελληνικών εδαφών στην Ρώμη.
Σε αυτή την άσχημη ιστορία συνέβαλε και η ηθική συμπεριφορά των Ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδος, τους άρεσε η απειθαρχία, η ξενοιασιά, η καλοπέραση, η απουσία πνεύματος θυσίας. Ο Πύρρος βρήκε μεγάλα εμπόδια από αυτή την νοοτροπία.
Όταν το 280πΧ έφτασε στον Τάραντα είχε προστριβές με τους Ταραντίνους διότι κοίταζαν την ευδαιμονία τους, τις διασκεδάσεις, τους ανέμελους περιπάτους και τις χαρές των πολυάριθμων εορτών τους, οι οποίες όπως ελέχθη χαρακτηριστικά ήταν περισσότερες από τις ημέρες του έτους. Δεν εννοούσαν ότι ο πόλεμος απαιτούσε θυσίες. Ο Πύρρος μπορούσε να απαλλάξει οριστικά τον κίνδυνο των Καρχηδονίων από την Σικελία. Του χρειάζονταν ισχυρός στόλος, ζήτησε όπως είπαμε από τούς Σικελούς να του δώσουν τα απαραίτητα μέσα για αυτόν τον σκοπό. Έπρεπε να έχει ναυτική υπεροπλία. Και εδώ φάνηκε πάλι ένα παρηκμασμένο μυαλό, δεν ήθελαν να υποβληθούν σε θυσίες.
Η συμπεριφορά τους προς τις σωστές προτάσεις του Ηπειρώτη βασιλέως χρωματίζονταν από απροθυμία, δυσφορία και γενικώς από αντίδραση, εάν οι Σικελοί βοηθούσαν τον Πύρρο με την δημιουργία ισχυρού στόλου εκείνος θα μετέφερε τον πόλεμο στην Καρχηδόνα, οπότε θα ανάγκαζε τους Καρχηδονίους να εγκαταλείψουν την Σικελία.
Την μέθοδο αυτή είχε ακολουθήσει με επιτυχία και ο περίφημος τύραννος των Συρακουσών Αγαθοκλής, που ήταν και πεθερός του Πύρρου.
Η αδράνεια στην αντιμετώπιση των Καρχηδονίων ή η κατά τον Β’ Καρχηδονιακό πόλεμο 219-202πΧ συμμαχία με τους Καρχηδόνιους, προξένησε μεγάλο κακό στους Έλληνες της Δύσεως. Θα αναφέρουμε δυο τρία παραδείγματα.
Το πρώτο αφορά την άλωση των Συρακουσών. Η πόλις αυτή επί βασιλείας Ιέρωνος ήταν σύμμαχος των Ρωμαίων. Ο διάδοχος του Ιερώνυμος που φερόταν τυραννικά και επεδίωκε να επεκτείνει την εξουσία του σε όλη την Σικελία συμμάχησε με τον Αννίβα, δηλαδή με τους Καρχηδονίους. Αυτή η άστοχη ενέργεια είχε πολύ άσχημες συνέπειες. Οι Ρωμαίοι στραφήκαν εναντίον των Συρακουσών και άρχισαν να την πολιορκούν από ξηρά και από θάλασσα, 213πΧ, στην άμυνα έλαβε μέρος και ο μεγάλος μαθηματικός Αρχιμήδης που είχε επινοήσει διάφορα πολιορκητικά μηχανήματα, άλλα μηχανήματα που άρπαζαν πλοία και κοίλα κάτοπτρα που προξενούσαν πυρκαγιές.
Μετά από 8μηνη στενή πολιορκία ο Ρωμαίος στρατηγός Μάρκος Κλαύδιος Μάρκελλος μια νύχτα εορτή της θεάς Αρτέμιδος που την τιμούσαν με παννυχίδα κατέλαβε την πόλη, η θεά δεν μπόρεσε να παράσχει βοήθεια. Ακολούθησε λεηλασία και άγρια σφαγή, τα έργα της τέχνης εξαφανίστηκαν από την πόλη.
Οι ιστορικοί χαράζουν μαύρες προτάσεις περιγράφοντας αυτό που έγινε την νύχτα εκείνη. Εκτός από τους βασιλικούς θησαυρούς η ωραιότερη Ελληνική πόλη των χρόνων εκείνων, το απόρθητο επί μισή σχεδόν χιλιετία προπύργιο του Δυτικού Ελληνισμού εγκαταλείφθηκε στην θηριωδία των ημιβάρβαρων στρατιωτών.
Ένα από τα θύματα της σφαγής ήταν και ο γηραιός Αρχιμήδης που θανατώθηκε ενώ ήταν απορροφημένος στην μελέτη κάποιου γεωμετρικού προβλήματος.
Η δυστυχία που ακολούθησε τους Συρακούσιους, όσους δεν σφαγιαστήκαν, ήταν μεγάλη. Μαστίζονταν από φτώχια, δεν έβρισκαν τροφή, τότε αποφάσισαν να λένε πως είναι δούλοι, ώστε μετά την πώληση τους να παίρνουν τροφή από τους αγοραστές τους.
Αυτά συνέβησαν στις Συρακούσες στην πόλη που επί αιώνες αποτελούσε το καύχημα των Ελλήνων της Δύσεως. Το επόμενο έτος οι Ρωμαίοι κυρίεψαν και τον Ακράγαντα.
Η μανία του κατακτητή ήταν πρωτοφανής. Οι κάτοικοι γνώρισαν ατιμωτικό θάνατο. Όσοι δεν θανατωθήκαν πουλήθηκαν ως δούλοι.
Το 209πΧ ήρθε και η σειρά του Τάραντος. Και η πόλη αυτή έκανε το λάθος να προσχωρήσει στον Αννίβα. Εναντίον του επιτέθηκε ο Κόϊντος Φάβιος Μάξιμος, ο οποίος και με την βοήθεια προδοσίας από τμήμα της φρουράς κατέλαβε την πόλη. Ακολούθησε σφαγή και λεηλασία. "Οι Ρωμαίοι έσφαζαν αδιάκριτα ενόπλους και μη, Καρχηδόνιους και Ταραντίνους" Τίτος Λίβιος.
Λεία των κατακτητών έγιναν 30.000 δούλοι, 3080 τάλαντα χρυσού και πολύς άργυρος σε νομίσματα και είδη. Απαράμιλλα έργα τέχνης αρπάχτηκαν. Ο Φάβιος ωστόσο άφησε και μερικά αγάλματα, πράγμα που δεν το έκανε ο Μάρκελλος στις Συρακούσες.
Και οι Λοκροί, η πατρίδα του ονομαστού νομοθέτη Ζάλευκου, είχαν κάνει το ίδιο λάθος, προσχώρησαν στους Καρχηδονίους. Ήλθε η ώρα να πληρώσουν και αυτοί.
Μετά από δύσκολη πολιορκία κυριεύτηκαν το 205πΧ από τον προπραίτωρα Κόιντο Πλεμίνιο και γευτήκαν πρωτοφανείς βιαιότητες.
Όσοι είχαν παραδώσει την πόλη στους Καρχηδονίους γνώρισαν σφαγή, συνέβησαν βαρβαρότητες και βαναυσότητες στις οποίες πρωτοστατούσε ο ίδιος ο Ρωμαίος προπραίτωρας. Οι ληστείες επεκτάθηκαν και στους ναούς και στο ιερό της Περσεφόνης.
Κατά τον ιστορικό Αππιανό δεν παρέλειψαν οι Ρωμαίοι να διαπράξουν καμία ύβρη η ασέλγεια η ωμότητα. Αυτά τα δεινά έμελλε να πάθουν οι Επιζεφύριοι Λοκροί, η αποικία των Λοκρών από το 673πΧ.
Καθώς λοιπόν τελείωνε η ξέφρενη περιπέτεια του Αννίβα στην Ιταλία και καθώς προχωρούσε προς το τέλος ο δεύτερος Καρχηδονιακός πόλεμος ο Ελληνισμός της Μεγάλης Ελλάδος και της Σικελίας έσβηνε μέσα στην οδύνη, στην ταπείνωση, στην ατίμωση και γενικώς μέσα σε μια ατμόσφαιρα καταστροφικής μανίας των κατακτητών.
Άραγε θυμήθηκαν τότε τον Πύρρο που αγωνιζόταν να τους πείσει να τον ενισχύσουν κατά της Καρχηδόνας; Αν οι Καρχηδόνιοι ήταν ταπεινωμένοι δεν θα κατέβαιναν στην Ιταλία μέσω Πυρηναίων και Άλπεων και ούτε θα γίνονταν σύμμαχοι των Ελληνικών πόλεων.
Πόσο κόστισε αυτή τη συμμαχία…
Βλέπουμε λοιπόν και με όσα αναφέραμε σήμερα ότι η φθορά του Ελληνισμού γινόταν σταδιακά καθώς κυλούσε ο τρίτος προ Χριστού αιών.
Τότε που πάνω από τους Έλληνες δέσποζαν οι 12 Θεοί του Ολύμπου, οι οποίοι δεν έδειχναν καθόλου να συγκινούνται με όσα δεινά έπλητταν αυτούς που τους λάτρευαν.
Αλλά θα επανέλθουμε στο θέμα.
Κλίκ εδώ για το Β΄μέρος
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου